Stan rynku usług płatniczych do 2011 roku
Zanim Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 roku uregulowała działalność podmiotów świadczących usługi płatnicze, przedsiębiorstwa powstawały i funkcjonowały na podstawie ogólnych przepisów dotyczących działalności gospodarczej. Stan ten skutkował z jednej strony łatwością rozpoczęcia działalności, a co za tym idzie wzrostem liczby przedsiębiorstw świadczących usługi płatnicze i obniżeniem prowizji ze względu na wzrost konkurencyjności na rynku. Z drugiej jednak strony sytuacja braku uregulowań i nadzoru sprzyjała zdarzającym się bankructwom i w konsekwencji doprowadziła do spadku zaufania społecznego. Ponadto pojawiła się konieczność implementacji do polskiego prawa dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej, ujednolicającej i porządkującej zasady prawne w zakresie świadczenia usług płatniczych.
Nowelizacje ustawy
Reagując żywo na specyfikę rynku usług płatniczych, determinowanego innowacjami technologicznymi, wprowadzona w 2011 roku ustawa doczekała się w kolejnych latach szeregu nowelizacji. Regulacja z 6 września 2013 roku unormowała zasady wydawania, wykupu i dystrybucji pieniądza elektronicznego a także tworzenia i funkcjonowania instytucji pieniądza elektronicznego i nadzoru nad tymi podmiotami. W konsekwencji braku rynkowej samoregulacji, konieczne było wprowadzenie kolejnej ustawy (30 sierpnia 2013 roku), która zdefiniowała opłatę interchange i unormowała maksymalną jej stawkę. 29 stycznia 2015 roku weszła w życie następna nowelizacja, definiująca pojęcie karty debetowej i kredytowej oraz „opłaty akceptanta”. Głównym przedmiotem regulacji było jednak obniżenie stawek opłaty interchange przy uwzględnieniu różnicy karty debetowej i kredytowej.
Nowelizacja wchodząca w życie 8 lutego 2017 roku, podyktowana była koniecznością implementacji do prawa krajowego dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej.Do podstawowych zmian, jakie wprowadziła nowelizacja można zaliczyć:
– możliwość posiadania darmowego rachunku podstawowego, prowadzonego wyłącznie w celach podstawowych przelewów opłat za prąd, czynsz, telefon i ograniczonego liczbą limitowanych bezpłatnych transakcji,
– kwestię łatwiejszego przeniesienia rachunków bankowych do innego dostawcy usług płatniczych,
– stworzenie rzetelnych porównywarek ofert dostawców usług płatniczych,
– obowiązek informacyjny w zakresie pobieranych opłat, w celu umożliwienia konsumentowi porównanie ofert dostawców,
– schematy płatnicze będące zbiorami zasad przeprowadzania transakcji płatniczych,
– rozdzielenie funkcji nadzorczych pomiędzy Prezesa NBP (sprawuje nadzór nad infrastrukturą rynku finansowego) i KNF (nadzoruje dostawców usług płatniczych).
Dyrektywa PSD2
11 stycznia 2018 roku rząd przyjął projekt kolejnej nowelizacji ustawy o usługach płatniczych, która ma dostosować polskie prawo do unijnej Dyrektywy PSD2. Projekt ma na celu zwiększenie przejrzystości i spójności rynku usług płatniczych krajów członkowskich. Do jego głównych założeń należą:
– powstanie nowych podmiotów świadczących dwa typy usług:
usługę dostępu do informacji o rachunku (Account Information Service, AIS)
usługę inicjowania transakcji płatniczej (Payment Initiation Service, PIS),
Podmioty te będą zwolnione z niektórych wymogów, które muszą spełniać instytucje usług finansowych ale będą, podobnie jak BUPy zobowiązane do posiadania ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.
– silne uwierzytelnianie, wymagające do zainicjowania płatności identyfikacji klienta za pomocą co najmniej dwóch niezależnych metod uwierzytelnienia,
– ustanowienie nowego podmiotu na rynku – Małej Instytucji Płatniczej,
– lepsza ochrona klientów i zwiększone bezpieczeństwo płatności, nie będzie możliwe pobieranie dodatkowych prowizji za płatność kartami (zwłaszcza debetowymi i kredytowymi) zarówno w sytuacji płatności internetowych, jak i tradycyjnych.
Pozostałe uregulowania prawne biur usług płatniczych
Poza powyższymi uregulowaniami prawnymi, Biura Usług Płatniczych zobligowane są również przepisami dwóch istotnych ustaw:
– ustawą o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, wg której BUP jest Instytucją Obowiązaną, która musi spełniać określone obowiązki rejestracji transakcji, identyfikacji i weryfikacji tożsamości a także przekazu informacji,
– ustawą o ochronie danych osobowych.